Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Kobieta ma prawo

Milena KOCHANOWSKA
Przepisy prawa pracy są dość korzystne dla kobiet decydujących się na dziecko. Niestety, nie zawsze chronią je w pełni przed utratą pracy - zwłaszcza w czasie urlopu wychowawczego.

Przepisy prawa pracy są dość korzystne dla kobiet decydujących się na dziecko. Niestety, nie zawsze chronią je w pełni przed utratą pracy - zwłaszcza w czasie urlopu wychowawczego.

Najbezpieczniej mogą czuć się przyszłe mamy zatrudnione na etacie - im pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę, ani też zwolnić ich w inny sposób.

W ciąży

Nawet, gdy szef wręczy nam wypowiedzenie w czasie, gdy same jeszcze nie zdajemy sobie sprawy z tego, że jesteśmy w ciąży, gdy tylko to się okaże, wymówienie powinien nam cofnąć.
Te z nas, które pracują na czas określony, próbny lub na czas wykonywania jednego zadania, mogą liczyć na automatyczne wydłużenie zatrudnienia, do dnia porodu - o ile termin rozwiązania umowy przypada po upływie trzeciego miesiąca ciąży. W gorszej sytuacji są te kobiety, które zostały zatrudnione na zastępstwo - np. swojej koleżanki, która właśnie jest na urlopie wychowawczym - im umowy nie trzeba przedłużać.
Są jednak przypadki, w których prawo nie chroni kobiety w ciąży przed stratą posady. Szef może zwolnić - z trzydniowym lub tygodniowym wypowiedzeniem - zatrudnioną na okres próbny nie przekraczający miesiąca, a także każdą inną pracownicę - z odpowiednim wypowiedzeniem - w razie ogłoszenia upadłości bądź likwidacji firmy.
Kobieta w ciąży może też stracić pracę z własnej winy (dyscyplinarnie) - gdy np. ciężko naruszyła swoje podstawowe obowiązki, popełniła przestępstwo stwierdzone prawomocnym wyrokiem, uniemożliwiające jej dalsze zatrudnienie lub utraciła uprawnienia konieczne do wykonywania danej pracy.

W czasie macierzyńskiego

Jeśli kobieta zajdzie w ciążę i nie może już wykonywać - ze względu na swój stan - danej pracy, szef może wyznaczyć jej inne zajęcie, ale tak samo płatne. Gdy wiąże się ono z mniejszą pensją, zatrudniona powinna dostać dodatek wyrównawczy - do dnia porodu lub do końca urlopu macierzyńskiego.
W czasie macierzyńskiego, kobiety chronione są przed stratą pracy, podobnie jak wcześniej, gdy były w ciąży. W zasadzie więc w tym czasie zwalniać się ich nie powinno (wyjątki są te same jak z kobietami w ciąży). Dotyczy to także tych matek, które urodziły martwe dziecko lub którym umarło ono przed upływem ośmiu tygodni życia. Kobiecie w takiej sytuacji przysługuje osiem tygodni urlopu, ale nie może on skończyć się szybciej niż siódmego dnia po zgonie dziecka. Jeśli zaś u- marło ono, mając osiem tygodni, matka dostanie siedem dni urlopu już po śmierci dziecka. W tym czasie pracodawca nie może rozwiązać z nią umowy w żaden sposób.
Jeśli firma musi przeprowadzić redukcję pracowników (grupową bądź indywidualną), właściciel nie może zwolnić matki na macierzyńskim, a co najwyżej obniżyć jej pensję. Taka decyzja nie jest dla kobiety zbyt krzywdząca, bo przysługuje jej wówczas dodatek wyrównawczy, który dostaje do końca urlopu.

Na wychowawczym

Gdy firma bankrutuje, kobieta traci pracę, ale za wypowiedzeniem, w terminie uzgodnionym ze związkami zawodowymi. Może ona wtedy przejść na zasiłek macierzyński, a okres jego pobierania liczy się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Prawo do urlopu wychowawczego ma kobieta, która przepracowała już minimum sześć miesięcy. Do obliczenia tego stażu wlicza się wszystkie okresy zatrudnienia.
Będącej na tym urlopie pracodawca nie może zwolnić w czasie od złożenia wniosku o urlop, aż do jego zakończenia. I tu jednak obowiązują te same wyjątki, które dotyczą kobiet w trakcie urlopu macierzyńskiego.
Gorzej jednak zabezpieczona jest na wychowawczym pracownica, w firmie której następują zwolnienia z przyczyn nie dotyczących pracowników. Sąd Najwyższy zadecydował nie tak dawno, że kobiety mogą być zwalniane podczas redukcji grupowych i indywidualnych.
Podczas tych pierwszych szef może więc wypowiedzieć nam umowę kiedy chce. Ma także prawo obniżyć nam pensję i wcale nie musi wypłacać nam dodatku wyrównawczego. Przy zwolnieniach indywidualnych, rozwiązanie umowy z matką na wychowawczym należy skonsultować ze związkami zawodowymi. Gdy te (w ciągu 14 dni) decyzji nie zaakceptują, pracodawca może co najwyżej obniżyć urlopowanej matce pensję. Ale wtedy jako rekompensata przysługuje jej sześciomiesięczny dodatek wyrównawczy.

Na własną odpowiedzialność - Rozmowa z Piotrem Sterczałą z Państwowej Inspekcji Pracy w Poznaniu

Czy dużo osób zgłasza się do Państwowej Inspekcji Pracy z problemami dotyczącymi ochrony prawnej pracujących mam?

- W ostatnim półroczu udzieliliśmy około 2 tysięcy porad dotyczących ogólnie rodzicielstwa.

Mężczyźni też zgłaszają się po takie porady?

- Oczywiście. Przecież dziś tata także może wziąć urlop macierzyński, czy wychowawczy.
Czy te 2 tysiące porad to dużo, czy mało?
- Jedynie 4 proc. wszystkich przez nas udzielanych. Jeszcze mniej mamy skarg dotyczących tych problemów.

Można więc stwierdzić, że przepisy są dobre, a kobiety decydujące się na dziecko mają tak komfortową sytuację w miejscach pracy, że nie mają się na co skarżyć?

- Niestety, nie. W czasie naszych kontroli natykamy się na wiele nieprawidłowości, np. zatrudniania kobiet w ciąży w nieodpowiednim czasie i przy wykonywaniu nieodpowiednich prac.

Dlaczego więc takie przypadki nie trafiają do PIP?

- Przyczyn jest kilka: strach przed utratą pracy, nieznajomość swoich praw, ale też i przyzwolenie na niedogodności. Są kobiety w ciąży, które - mimo zakazu - będą pracowały w nadgodzinach, bo chcą więcej zarobić.

Przerwy na karmienie:

- Karmiąca dziecko piersią ma prawo do dwóch półgodzinnych przerw w pracy wliczanych do czasu pracy. Karmiąca więcej niż jedno dziecko - do dwóch przerw po 45 min. Przerwy mogą być łączone.
- Zatrudnionej przez mniej niż cztery godziny dziennie przerwy nie przysługują. Jeśli czas pracy nie przekracza sześciu godzin, matka karmiąca może korzystać z jednej przerwy.

Jak długo na macierzyńskim?

- 16 tygodni - po pierwszym porodzie
- 18 tygodni - po drugim i kolejnym porodzie
- 26 tygodni - po urodzeniu bliźniąt, trojaczków itd.
- 18 tygodni - po przyjęciu dziecka przysposobionego

Jak długo na wychowawczym?

- 3 lata - ale nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko czterech lat
- 3 + 3 lata - na dziecko niepełnosprawne wymagające stałej osobistej opieki, ale nie dłużej niż do ukończenia przez nie 18 lat

Czytelnicy pytają:

Czy trzeba wykorzystać jakąś część urlopu macierzyńskiego przed porodem?
Można wykorzystać cały urlop macierzyński po porodzie.

Od którego tygodnia ciąży przysługuje ochrona przed zwolnieniem?
Ochrona przed zwolnieniem nie jest uzależniona od okresu ciąży.

Czy po urlopie macierzyńskim pracodawca musi udzielić urlopu wypoczynkowego?
Na wniosek pracownicy bezpośrednio po urlopie macierzyńskim pracodawca ma obowiązek udzielić urlopu wypoczynkowego w pełnym wymiarze.

Czy pracodawca może odmówić udzielenia urlopu wychowawczego?
Jeżeli pracownik ma co najmniej sześciomiesięczny staż pracy (ogółem, nie tylko u danego pracodawcy) pracodawca ma obowiązek udzielić urlopu.

Czy pracodawca musi wyrazić zgodę na skrócenie urlopu wychowawczego?
Decyzja w tej sprawie należy wyłącznie do pracownika. Informacja o zamiarze skrócenia urlopu powinna dotrzeć do pracodawcy najpóźniej na miesiąc przed planowanym terminem przerwania urlopu.

Czy po zakończeniu urlopu wychowawczego pracownikowi przysługuje jakaś szczególna ochrona przed zwolnieniem z pracy?
Nie. W obecnym stanie prawnym pracownik w takim przypadku podlega ochronie jedynie na ogólnych zasadach.

Jeżeli w okresie urlopu wychowawczego zajdę w ciążę, czy przerywa mi się urlop wychowawczy?
Nie. Ciąża podczas urlopu wychowawczego nie przerywa jego biegu.

Czy po zakończeniu umowy na czas określony przedłużonej do dnia porodu pracownik ma prawo do urlopu wychowawczego?
Nie. Urlop wychowawczy przysługuje jedynie pracownikowi.

Na jaki czas może być udzielony urlop wychowawczy, jeżeli umowa o pracę na czas określony została zawarta na dwa lata?
Urlop wychowawczy może być udzielony jedynie na okres zatrudnienia. W tym przypadku do końca trwania umowy o prace na czas określony.

Czy urlop wychowawczy mogą wykorzystywać jednocześnie oboje rodzice dziecka?
Tak, lecz jedynie przez trzy miesiące.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Krokusy w Tatrach. W tym roku bardzo szybko

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na wielkopolskie.naszemiasto.pl Nasze Miasto